Kutup Işıkları Nasıl Oluşur? Büyüleyici bir görüntüye sahiptir Kutup Işıkları. Kendinizi uzayın boşluğunda hissedersiniz Kutup Işıkları’nı izlerken. Dünya’nın doğal harikalarından biri olarak sayılan kuzey kutup ışıkları genellikle kuzey yarımkürede görülüyor ve buradan seyredilme imkânı bulunuyor. Kuzey kutup ışıkları Eylül’den Ekim’e ve Mart’tan Nisan’a kadar olan dönemde kendiliğinden ortaya çıkıyor.

Ruhların Dansı

Genelde yeşilimsi bir parıltı ya da soluk kırmızı renkte görülüyor. Dünyanın manyetik alanı tarafından şekillendirilen ışıklar sürekli değişiyor ve gelişiyor. Bu fenomene ‘’Ruhların Dansı’’ da deniyor.

Astronomik bir fenomen olan bu görsel şölen, gece gökyüzünde ara sıra görülen renkli ışık hüzmeleri olarak da tanımlanıyor.

Şafak Tanrıçası Aurora

Mağara resimlerinden anladığımız kadarıyla en az 32.000 yıldır insanlığın dikkatini cezbeden kutup  ışıkları, adını Roma mitolojisindeki şafak tanrıçası Aurora’dan alıyor.

Kuzey Yarım Küre’deki kutup ışıklarını 1619 yılında tarif eden Galileo Galilei’nin onlara verdiği isim olan “aurora borealis” yani kuzey ışıkları ifadesini hâlen kullanıyoruz.

Galileo bu ışık gösterisine atmosferimizden yansıyan güneş ışınlarının yol açtığını düşünmüştü. Güncel açıklamamız ise Galileo’nunkinden oldukça farklı.

Kutup Işıkları Nasıl Oluşur?

Eriyik hâldeki demir çekirdeği sayesinde Dünya, bir çubuk mıknatısa benzer biçimde kuzey ve güney kutuplara sahiptir. Bu dev mıknatısın manyetik alanını kapsayan bölgeye manyetosfer denir.

Manyetosfer, gezegenimizin atmosferini ve canlılarını uzayda hızla ilerleyen yüksek enerjili parçacıklardan tıpkı bir kalkan gibi korur. Güneş aktiviteleri sonucunda yayılan plazma hâlindeki bu yüklü parçacıklar manyetosfer tarafından karşılanır. Manyetosferin Güneş’e bakan yüzü parçacıklarla çarpışarak dalgalanır ve aksi yöne doğru bir kuyruk oluşturarak damla biçimini alır.

Kuyruk bölümünde hapsedilen parçacıklar, dalgalanmalar sonucunda, dev mıknatıs özelliğindeki Dünya’nın kutuplarına doğru hızlanarak ilerler. Atmosferin üst katmanlarına ulaşan parçacıklar, buradaki atom ve moleküllere enerjilerini aktarır. Dünya’nın manyetik alan çizgilerinin yoğunlaştığı kutup bölgelerinde yaşanan bu enerji aktarımı sonrasında fazladan enerji kazanan atom ve moleküller, bu enerjiyi ışık formunda yayar.

Güneş rüzgârlarındaki parçacık miktarınca yoğunluk gösteren ışık gösterisi, aktarılan fazladan enerjinin tamamı ışığa dönüşünceye dek devam eder. Manyetik kuyruktan kutuplara doğru akan parçacıklar iki kutba da aynı anda ulaşır ve kutup ışıkları her iki kutupta aynı anda oluşur.

Güney kutbundaki ışıklara “aurora australis” yani güney ışıkları adı verilir. Kutup ışıklarındaki renk çeşitliliğiyse atmosferdeki elementlerin farklı renkte ışık yaymasından kaynaklanır. Eğer parçacıklar enerjilerini oksijen atomlarına aktarırsa uzun dalga boylarındaki yeşil ve kırmızı ışık, azot atomlarına aktardıysa kısa dalga boylu mavi ışık oluşur.

Yüksek parçacık miktarı içeren kutup ışıkları, izleyenlere etkileyici bir gösteri sunsa da radyo ve GPS sinyallerini engelleyebilir veya elektrik kesintilerine yol açabilir.

Kuzey Işıkları Nerede Görünmektedir?

Kuzey ışıklarını Alaska ya da Grönland gibi bazı bölgelerde yılın pek çok gecesinde görebilirsin. Aslında günün her saatinde görünebilen bu ışıklar için çıplak gözle gözlemlemek için karanlık olması bekleniyor. Daha yüksek enlemlerde Alaska, Kanada ya da Antarktika gibi Dünya’nın kutuplarına yakın yerlerinde çok daha sıklıkla gözlemlenebiliyor. Buna karşılık ekvatora daha yakın bölgelerde ve Meksika kadar güneyde görüldükleri de oluyor.

Kuzey ışıklarını görmek için en yakındaki kutup yönüne bakman yeterli. Yani kuzey yarımküredeysen kuzey ufkuna, güney yarım küredeysen güney ufkuna yönünü çevirebilirsin.

Kuzey Işıklarının Görüldüğü Yerler

Kuzey ışıklarını iyi görebilmek için gidebileceğin yerler şunlardır:

• Norveç, İsveç ve Finlandiya’nın Kuzey Bölgeleri
• Kuzey İsveç’te Abisko Ulusal Parkı
• İzlanda’da Reykjavik
• Kuzey Rusya’da Moskova, St. Petersburg Şehirleri
• Hudson Körfezi Kıyıları
• Kuzey Kanada Kasabaları ( Yellowknife ya da Whitehouse)
• Alaska’nın Batı Kıyısı
• Fairbanks, Alaska, ABD

Güney Işıkları’nın da tadını çıkarın

Kuzey Kutup Işıkları’nı, Güney Kutup Işıkları’ndan daha çok duyarsınız çünkü güney yarım kürede ışıkları görebilmek için çok az yer var.

Yani, Aurora Borealis’ler Kuzey Kutbu’nda varsa; Güney Kutbu’nda da Aurora Australis’ler var. Güney Işıkları en iyi Avustralya’nın Tazmanya Adası’nda ve Yeni Zelanda’da görülebiliyor.

Yılda en fazla 4-5 kez kendini gösteren Güney Işıkları’na denk gelmek güç olsa da siz mart ve eylül ayları arasında kalan zamanda keyifle seyredebilirsiniz. Özellikle ekinoks günleri şansınızı zorlayın.

Yeni Zelanda’da Güney Işıkları’nı en iyi görebileceğiniz yerler: Stewart Adası, Tekapo Gölü, Aoraki Dağı Milli Parkı, Dunedin, Catlins. Tanzanya’da ise Güney şıkları’nı özellikle Hobart ve Cradle Dağı’ndan izleyebilirsiniz.

Kaynak: Bilim Teknik