Satürn’ün buzlu uydusu Enceladus’tan büyük miktarlarda fırlatılan gizemli silika, küresel bir okyanusun tabanındaki ısı bacalarına işaret eden güçlü yeni bir kanıttır.
Yeni bir analitik modele göre, ayın çekirdeğinden gelen iç ısıtma, çevredeki sulara ısı salan derin deniz hidrotermal bacalarından fırlatılan silika parçacıklarını taşıyan okyanus akıntıları yaratıyor.
Bu, yabancı bir dünyadaki yabancı bir okyanusun derinliklerinde yaşamın varlığına dair gerçek bir olasılığı ortaya koyan heyecan verici bir bulgudur.
Cassini sondası Satürn’ün yörüngesinde yıllarını geçirip onu incelerken şaşırtıcı bir bulguya ulaştı. Gezegenin E halkası – geniş halka sisteminin en dıştaki ikinci halkası – su, amonyak ve karbondioksit buzlarının yanı sıra mikroskobik silika taneleri bakımından zengin bir bileşime sahiptir.
Ayrıca Enceladus’tan gelen silika parçacıklarını, ayın kalın buzlu kabuğundaki çatlaklardan püsküren buzlu dumanlar şeklinde tespit ettik; bilim insanları E halkasının bileşiminin Enceladus’un kayalık çekirdeğinden sağlandığını belirlediler. Tanelerin kimyası ve büyüklüğü de yüksek sıcaklıklara işaret ediyor.
Ancak silikanın Enceladus’un çekirdeğinden, derin küresel okyanustan yukarıya doğru nasıl çıktığı ve buzun içinden nasıl püskürdüğü bir muamma.
Enceladus tam bir mucize. Ay, kalınlığı ortalama 18 ila 22 kilometre (11 ila 14 mil) arasında değişen tıknaz bir buz kabuğuyla kaplıdır. Ancak Satürn’ün yörüngesi tam yuvarlak değil, eliptiktir, bu da gezegene olan uzaklığının değiştiği anlamına gelir- aralarındaki yerçekiminin gücü gibi. Bu değişken kütleçekimi Enceladus’u gerip sıkıştırarak çekirdeğinde ısınma yaratır.
Bu nedenle buzlu kabuğun altında 10 kilometre derinliğinde küresel bir sıvı okyanus yatıyor ve çekirdekten yayılan ısı suyun donmasını engelliyor. Bu aynı zamanda hidrotermal bacaların, yani Ay’ın iç kısmından ısının kaçtığı deniz tabanındaki çatlakların var olma ihtimalini de arttırıyor.
Önceki araştırmalar Enceladus’un iç kısmından gelen ısının okyanusta Dünya’da görülenlere benzer dikey konveksiyon akımları oluşturması gerektiğini öne sürüyordu. Şimdi, Los Angeles’taki California Üniversitesi’nden Ashley Schoenfeld liderliğindeki gezegen bilimcilerden oluşan bir ekip, Enceladus’taki silika taşınımını anlamaya çalışmak için bu akımları içeren bir model oluşturdu.
“Bu tıpkı bir tencereyi ocakta kaynatmak gibi. Gelgit sürtünmesi okyanusa ısı ekler ve sıcak su akıntılarına neden olur,” diye açıklıyor Schoenfeld.
“Çalışmamızın gösterdiği şey, bu akışların deniz tabanından materyalleri alıp okyanusu uzay boşluğundan ayıran buz kabuğuna getirecek kadar güçlü olduğudur. Buz kabuğunu bu yeraltı okyanusuna doğru kesen kaplan çizgili kırıklar, yakalanan malzemelerin uzaya fırlatılması için doğrudan kanal görevi görebilir. Enceladus bize derinlerde saklı olan şeylerden ücretsiz örnekler veriyor.”
Çıkarımlar oldukça heyecan verici. Önceki araştırmaların da ortaya koyduğu gibi, Cassini tarafından Enceladus’un dumanlarında tespit edilen silika ve diğer materyaller, hidrotermal bacalarda ve bacalarda bulunabileceklerle uyumludur.
Dünya’da hidrotermal bacalar, güneş ışığının ulaşamayacağı yerlerde bile yaşamla doludur. Tüm ekosistemler, güneş ışığına dayanan daha yaygın fotosentetik süreçler yerine, enerji üretmek için yüksek sıcaklıklarda etkileşime giren elementlerin kimyasal reaksiyonlarından yararlanan kemosentetik bir gıda ağı üzerinde gelişir.
Bu durum astrobiyologların Enceladus gibi buzdan uyduların Güneş’ten uzak olmalarına ve okyanus tabanının hiçbir şekilde hayat veren güneş ışığı almamasına rağmen yaşam barındırıyor olabileceğini düşünmelerine yol açmıştır.
Yeni çalışma, Enceladus’ta hidrotermal bacalar varsa ve orada yaşam varsa, buzun içine girmeye çalışmak zorunda kalmadan bunu tespit edebileceğimizi gösteren kanıtların giderek artmasına katkıda bulunuyor. Bir yörünge aracı ya da iniş aracı – ki şu anda birkaç tanesi üzerinde çalışılıyor – biyomolekülleri ayın buzlu yüzeyinde bulabilir.
“Loyola Marymount Üniversitesi’nden gezegen bilimci Emily Hawkins, “Modelimiz, okyanustaki konvektif türbülansın hayati besin maddelerini deniz tabanından buz kabuğuna etkili bir şekilde taşıdığı fikrine daha fazla destek sağlıyor” diyor.
Bu ilginç bir fikir değil mi? Adını Enticingeladus olarak değiştirmemiz gerekebilir.
Araştırma Communications Earth & Environment dergisinde yayımlandı.
Kaynak:
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.