
Güneş panelleri – gerçekleşmeyi bekleyen bir eko-felaket mi? Dünya çapında karbon emisyonlarını azaltmada önemli bir silah olarak tanıtılsalar da, güneş panellerinin ömrü yalnızca 25 yıl. Uzmanlar milyarlarca panelin eninde sonunda atılması ve değiştirilmesi gerekeceğini söylüyor.
“Dünya bir terawatt’tan fazla güneş enerjisi kapasitesi kurdu. Sıradan güneş panelleri yaklaşık 400W kapasiteye sahiptir, bu nedenle hem çatıları hem de güneş çiftliklerini sayarsanız, 2,5 milyar kadar güneş paneli olabilir.” diyor Avustralya’daki New South Wales Üniversitesi’nde güneş paneli geri dönüşümü konusunda uzman olan Dr. Rong Deng.
İngiliz hükümetine göre, İngiltere’de on milyonlarca güneş paneli var. Ancak bunları hurdaya çıkaracak ve geri dönüştürecek uzman altyapı eksik.
Enerji uzmanları, yaklaşmakta olan küresel bir çevre felaketini önlemek için hükümetin acilen harekete geçmesi çağrısında bulunuyor.
Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı müdür yardımcısı Ute Collier, “Geri dönüşüm zincirlerini şimdi başlatmazsak 2050 yılına kadar bir atık dağı olacak” diyor.
“Giderek daha fazla güneş paneli üretiyoruz- ki bu harika – ama atıklarla nasıl başa çıkacağız?” diye soruyor.
Yenilenebilir Enerjiler Ne Kadar Yenilenebilir?
Haziran sonunda Fransa’da güneş panellerini tamamen geri dönüştürmeye adanmış dünyanın ilk fabrikasının resmen açılmasıyla büyük bir adım atılması umuluyor.
Alp Dağları’nın Grenoble kentindeki tesisin sahibi olan uzman güneş enerjisi geri dönüşüm şirketi ROSI, sonunda bir ünitenin bileşenlerinin %99’unu çıkarıp yeniden kullanabilmeyi umuyor.
Yeni fabrika, cam cephelerin ve alüminyum çerçevelerin geri dönüştürülmesinin yanı sıra, panellerde bulunan ve çıkarılması en zor malzemelerden bazıları olan gümüş ve bakır gibi değerli malzemelerin neredeyse tamamını geri kazanabiliyor.
Bu nadir malzemeler daha sonra geri dönüştürülebilir ve yeni, daha güçlü güneş üniteleri yapmak için yeniden kullanılabilir.
Geleneksel güneş panelleri geri dönüşüm yöntemleri alüminyum ve camın çoğunu geri kazanmaktadır – ancak ROSI özellikle camın nispeten düşük kalitede olduğunu söylemektedir.
Bu yöntemlerle geri kazanılan cam, fayans yapımında veya kumlamada kullanılabilir – asfalt yapmak için diğer malzemelerle de karıştırılabilir – ancak yeni güneş panelleri üretimi gibi yüksek kaliteli camın gerekli olduğu uygulamalarda kullanılamaz.
Patlama Dönemi
Yeni ROSI tesisi, güneş paneli kurulumları için bir patlama döneminde açılacak.
Dünyanın güneş enerjisi üretim kapasitesi 2021 yılında %22 oranında arttı. Birleşik Krallık’ta her ay yaklaşık 13.000 fotovoltaik (PV) güneş paneli kuruluyor – bunların çoğu özel evlerin çatılarına yerleştiriliyor.
Çoğu durumda, güneş üniteleri beklenen ömürlerinin sonuna ulaşmadan önce nispeten ekonomik olmaktan çıkmaktadır. Düzenli aralıklarla yeni, daha verimli tasarımlar geliştirilmekte, yani sadece 10 veya 15 yıllık güneş panellerini güncellenmiş versiyonlarla değiştirmek daha ucuza gelebilmektedir.
Bayan Collier, mevcut büyüme eğilimlerinin devam etmesi halinde, hurda güneş panellerinin hacminin çok büyük olabileceğini söylüyor.
“2030 yılına kadar dört milyon ton [hurdaya] sahip olacağımızı düşünüyoruz – ki bu hala yönetilebilir bir miktar – ancak 2050 yılına kadar küresel olarak 200 milyon tondan fazla hurdaya sahip olabiliriz.”
Bunu bir perspektife oturtmak gerekirse, dünya şu anda her yıl toplam 400 milyon ton plastik üretiyor.
Geri Dönüşüm Zorlukları
Güneş panellerinin geri dönüşümü için bu kadar az tesis olmasının nedeni, yakın zamana kadar işlenecek ve yeniden kullanılacak çok fazla atık olmamasıdır.
İlk nesil ev tipi güneş panelleri ancak şimdi kullanım ömürlerinin sonuna geliyor. Bu üniteler artık emekliliğe yaklaşırken, uzmanlar acilen harekete geçilmesi gerektiğini söylüyor.
Bayan Collier, “Şimdi bunu düşünmenin tam zamanı” diyor.
Nicolas Defrenne, fotovoltaik atıkların işlenmesi söz konusu olduğunda Fransa’nın Avrupa ülkeleri arasında zaten lider konumda olduğunu söylüyor. Kendi kuruluşu Soren, ROSI ve diğer firmalarla ortaklık kurarak Fransa’nın dört bir yanındaki güneş panellerinin hizmet dışı bırakılmasını koordine ediyor.
Defrenne, “[Hizmet dışı bıraktığımız] en büyüğü üç ay sürdü” diye hatırlıyor.
Soren’deki ekibi, topladıklarını geri dönüştürmenin farklı yollarını deniyor: “Her şeyi duvara fırlatıyoruz ve neyin yapıştığını görüyoruz.”
ROSI’nin Grenoble’daki yüksek teknoloji tesisinde güneş panelleri, içlerindeki bakır, silikon ve gümüş gibi değerli malzemeleri geri kazanmak için titizlikle parçalara ayrılıyor.
Her güneş paneli bu değerli malzemelerin sadece küçük parçalarını içeriyor ve bu parçalar diğer bileşenlerle o kadar iç içe geçmiş durumda ki, şimdiye kadar bunları ayırmak ekonomik olarak uygun değildi.
Ancak çok değerli oldukları için, bu değerli malzemeleri verimli bir şekilde çıkarmak oyunun kurallarını değiştirebilir, diyor Bay Defrenne.
“Değerin %60’ından fazlası güneş panellerinin ağırlığının %3’ünde bulunuyor” diyor.
Soren’deki ekip, gelecekte, yeni güneş panelleri yapmak için gereken malzemelerin – gümüş dahil – yaklaşık dörtte üçünün, yeni panellerin üretimini hızlandırmaya yardımcı olmak için emekli PV ünitelerinden geri kazanılabileceğini ve geri dönüştürülebileceğini umuyor.
Şu anda fosil yakıtlardan geçişte gerekli olacak milyonlarca güneş panelini inşa etmek için yeterli gümüş bulunmadığını söyleyen Defrenne şöyle devam ediyor: “Nerede bir üretim darboğazı olduğunu görebilirsiniz, o da gümüş.”
Bu arada İngiliz bilim adamları da ROSI’ye benzer bir teknoloji geliştirmeye çalışıyorlar.
Geçen yıl Leicester Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, bir tür tuzlu su kullanarak PV ünitelerinden gümüşü nasıl çıkaracaklarını bulduklarını açıkladılar.
Ancak şu ana kadar ROSI, kendi alanında faaliyetini endüstriyel seviyelere ölçeklendiren tek şirket.
Üstelik bu teknoloji pahalı. Avrupa’da güneş panellerinin ithalatçıları ya da üreticileri, kullanılamaz hale geldiklerinde bunları bertaraf etmekten sorumludur. Birçoğu da çok daha ucuz olan atıkları ezmeyi ya da parçalamayı tercih ediyor.
Defrenne, güneş panellerinin yoğun geri dönüşümünün henüz emekleme aşamasında olduğunu kabul ediyor. Soren ve ortakları geçen yıl 4.000 tondan biraz az Fransız güneş panelini geri dönüştürdü.
Ancak çok daha fazlasını yapma potansiyeli var. Soren de bunu kendine görev edinmiş durumda.
“Geçen yıl Fransa’da satılan tüm yeni güneş panellerinin ağırlığı 232.000 tondu – yani bunlar 20 yıl içinde yıprandığında, her yıl toplamam gereken miktar bu kadar olacak.
“Bu gerçekleştiğinde, kişisel hedefim Fransa’nın dünyanın teknolojik lideri olmasını sağlamak.”
Kaynak: