Merak Zekayı Artırıyor! Yapılan bir araştırmada 3 ila 11 yaş arasında olan ve yüksek meraka sahip çocuklar, daha az meraklı yaşıtlarına göre testlerde 12 puan daha yüksek sonuç aldı. Merak, sebatı veya dayanıklılığı artırıyor: Bir günü merak içinde geçirmenin, mutlu geçirmeye kıyasla zihinsel ve fiziksel enerjiyi yüzde 20 daha fazla artırdığı görüldü. Merak bizleri daha bağlı, daha performanslı ve daha amaç odaklı olmaya yönlendiriyor. Diğerlerinden daha fazla merak hisseden psikoloji öğrencilerinin derslerden daha fazla keyif aldığı, final notlarının daha yüksek olduğu ve dersleri daha disiplinli takip ettikleri görüldü. (Harward Business Review)
Ateş yakmak için kullanılan çakmak taşından sürücüsüz arabalara kadar tarih boyunca çığır açan keşiflerin ve dikkat çekici icatların çoğunun ortak bir noktası vardır: Bunlar merakın sonucudur. Yeni bilgi ve deneyimler arama ve yeni olasılıkları keşfetme dürtüsü temel bir insan özelliğidir. Merak ile ilgili bilimsel çalışmalar ve detayları ile ilgili merak ettiğiniz bir çok konuyu bu yazıda bulacaksınız. Keyifli okumalar.
Özel bir yeteneğim yok ben sadece tutkuyla meraka bağlı birisiyim. -Albert Einstein, Carl Seelig’e Mektup’tan, 1952.
Merak ile ilgili tarihte yapılan çalışmalar
Merak uzun yıllar araştırmacıların ilgi odağı olmuş bir konudur. Merakla ilişkili ilk çalışmalar eski Yunan’a dayanmaktadır ve daha sonra 17. ve 18. yüzyılda Hobbes ve Hume, 19. yüzyılda deneysel psikoloji içerisinde Fechner, Wund ve Titchener’ın araştırmalarına rastlanmaktadır. Bunu Berlyne’in çalışmaları izlemiştir.
Günümüzde merak, eğitim psikolojisi içerisinde belli bir yer edinmiş olup son yıllarda da kişilik psikolojisi içinde dikkati çeken bir özellik olarak ilgi odağı olmuştur. Merak tüm canlıların doğasında var olan iki değerli (ambivalant) duygu ve güdü durumudur.
McReynolds ve arkadaşlarına (1961) göre yaşama uyum sağlamada aktif bir katılımcı olarak yaşayan birey yeni şeyler bilme, yeni kişiler tanıma ve yeni şeyler keşfetmeye çalışır. İnsanın öğrenmesinde ve gelişiminde bilme dürtüsü olarak görülen merakın farklı yönleri bulunmaktadır.
Berlyne merakın, ayrıksı ve özel olmak üzere iki boyutundan söz eder. Ayrıksı merak, yeni ve baş edilebilen çeşitli kaynakları aktif olarak arama ile ilişkiliyken, özel merak, özel bir uyarıcı ve etkinliğe kişinin bilgi ve deneyimi aktif olarak katılması ve derinlik araması ile ilişkilidir.
Ayrıksı merak, cesaret, sosyallik ve iş performansı ile ilişkili bulunmuş ve olumlu çerçevede değerlendirilmiştir. Özel merakın ise daha çok sıkıntı, kaygı, yaşantılara açıklık ve gelecek yönelimli olma ile ilişkili olduğu ve bilgi aramaya yönelik olduğu kaydedilmiştir.
Alan yazınına bakıldığında, merakın çok boyutlu bir kavram olduğu görülmektedir. Bu boyutlar bilgisel merakı , algısal merakı, duyusal merakı , sosyal merakı durumluk ve sürekli merakı içermektedir.
Bir kişilik özelliği olarak merak soyuttur ve yaşam boyu sürer, durumsal deneyimlerin sıklığını ve yoğunluğunu gösterir ve durumluk merak üzerinde değişim yaratabilir. Bununla beraber, merakın birey üzerindeki kısa erimli işlevi daha fazla öğrenme, keşfetme ve kişinin bir şeye dikkatini yoğunlaşmasını sağlarken, uzun erimli olarak merak, bilgi ve yeterlik sağlamaktadır. Tüm bu tanımlamalar göz önünde bulundurulduğunda, genel anlamda merak “yeni, zor ve belirsiz olayları fark etme, ortaya çıkarma ve keşfetme arzusu ve durumla başa çıkma potansiyeli” olarak tanımlanabilir.
Birçok deneysel ve görgül araştırmalar akademik süreçte merakın, ebeveynlerin çocuklarının akademik davranışlarına ilişkin tutumları, düşünme gereksinimi yaratma, yüksek akademik performansı oluşturma, akademik çalışmalara güdülenme ve hedef yönelimli olmayı olumlu olarak etkilediğini göstermektedir.
Aynı zamanda merak bireylerin ruhsal, duygusal ve kişilik özelliklerinin gelişimi ile ilişkilidir. Bu bağlamda, merak olumlu duyguları açıklama, öz-düzenleme, genel mutluluk ve psikolojik iyilik hali, yaşantılara açıklık, dışadönüklük, duyarlılık, olumlu benlik kavramı, özerklik ve ego gücü ile olumlu olarak ilişkili olduğu saptanmıştır. Aksine, merakın nörotizm, anksiyete ve depresyonla olumsuz olarak ilişkili olduğu kaydedilmiştir.
Bununla birlikte, merakla sorumluluk arasında olumlu olumsuz ve ilişkisiz korelasyonlar bulunmuştur. Cinsiyet değişkeni ile bakıldığında, erkeklerin merak puan ortalamalarının kadınların merak puan ortalamasından yüksek olduğunu gösteren çalışmalar olduğu gibi, cinsiyetler arasında fark olmadığını ortaya koyan bir çalışma bulunmaktadır.
Daniel Berlyne 1950’lerde meraka dair kapsamlı bir model ortaya koyan ilk psikologlardandı. Berlyne, insanların iki rahatsızlık verici durum arasında bir çıkış noktası bulmaya çalıştığını iddia ediyordu. Bu durumlar eksik uyarım (özgünlük, karmaşıklık, belirsizlik veya çatışma anlamında yetersiz kalan işler, kişiler veya koşullarla uğraşmak) ve aşırı uyarımdı. Bu noktada Berlyne’in “saptırıcı merak” (sıkılan birinin her ne olursa olsun kendini canlandıracak bir şeyler araması) veya “spesifik merak” (hiper uyarılmış bir kişinin neler olduğunu anlama ve daha yönetilebilir bir seviyeye inme arayışı) kavramları ortaya çıktı.
Carnegie Mellon University’den George Loewenstein, Berlyne’nin içgörülerinden yola çıkarak 1994 yılında “bilgi eksikliği” teorisini ortaya koydu. Buna göre insanlar arzu ettikleri bilgiye sahip olmadıklarını gördüklerinde merak geliştiriyorlardı, zira bu durum onları eksik bilgiyi tamamlamaya yöneltecek bir belirsizlik durumu oluşturuyordu.
Ancak iç gerginliğimizi azaltma mantığına dayanan bu teoriler merakın bir diğer boyutunu açıklamakta yetersiz kalıyor: Turistler neden müzelerde saatlerce gezer, girişimciler neden beta testlerine başvurur, insanlar neden bir kitaba takılıp kalır? University of Rochester’dan Edward Deci, 1970’lerde bu konulara odaklandı ve merakı; “özgünlüğün ve meydan okumaların peşinden koşmak, kapasitemizi yükseltmek ve kullanmak, keşfetmek, öğrenmek” temelli bir içsel motivasyon olarak tanımladı.
University of Delaware’den psikolog Marvin Zuckerman 50 yıl boyunca (1960’lardan 2010’lere) sansasyon arayışı; yani çeşitli, özgün ve yoğun deneyimlerin peşinden koşma dürtüsü üzerine çalışmalar yaptı. University of Konstanz’dan Britta Renner, 2006’da sosyal merak konusunda yani insanların, diğerlerinin ne düşündüğü, hissettiği ve nasıl davrandığına dair ilgilerini inceleyen bir araştırma başlattı.
Merakınızı nasıl avantaja dönüştürebilirsiniz?
Dopamin ve üretkenlik hakkındaki gerçeği bilin
Bilim insanları uzun zamandır dopaminin yalnızca istediğimizi elde ettiğimizde salgılandığını düşünüyordu. Ancak yapılan geniş kapsamlı bir araştırma, bu iyi hissettiren kimyasalların salgılanmasının aslında hedeflerimize ulaşmadan önce gerçekleştiğini ortaya koydu. İyi hissettiren kimyasallar, bir hedef belirlendikten sonra harekete geçmenize yardımcı olmak ve sizi motive etmek için kullanılır.
Bununla birlikte, merak uyandıran uyarıcılar her birimizde farklı tepkiler yaratır. Todd Kashdan, araştırmalarında merakın beş boyutunun yanı sıra dört “merak tipi” tanımlayan bir psikologdur. Araştırmasında, bazı katılımcılar birçok farklı fikir ve hobiye merak duyarken, diğerleri sadece birkaç konu hakkında tutkulu olmayı tercih etmiştir. Diğerleri ise hem çevrimiçi hem de çevrimdışı insan etkileşimine daha çok ilgi duyuyorlar.
Buradan çıkarılacak sonuç? Sizi neyin meraklandırıp neyin meraklandırmadığını ayırt edin ve bu bilgiyi kendi yararınıza kullanın. Dopamin salgılayın ve ileriye doğru olumlu adımlar atın.
Merakın Beş Boyutu
Todd Kashdan’ın en son raporu olan Beş Boyutlu Merak Ölçeği, merakın beş boyutunu tanımlamaktadır.
- Keyifli Keşif – Bu ilk boyut, bildiğimiz ve sevdiğimiz merak türüdür: yeni kavramlar öğrenmek, yeni hobilere dalmak ve çeşitli ilgi alanlarına sahip olmak. Bu; dünyanın heyecan verici, hayret uyandırıcı özelliklerini keşfetme hissiyle dolup taşmak anlamına gelir. Bu, keyifli bir durumdur, insanlara keyif ve mutluluk verici bir haldir.
- Yoksunluk Duyarlılığı – Yoksunluk duyarlılığında, sorunları çözmeye ve boşlukları kapatmaya çalışırsınız ve bulmaca çözülene kadar rahat edemezsiniz. Kashdan’ın açıkladığı gibi, yoksunluk duyarlılığının duygusal tonu keyifli keşiften farklı olabilir. Kaygı, gerginlik veya aciliyet, neşeden ziyade sorunu çözme arzusunu yönlendirir.
- Stres Toleransı – Bu boyut, bilinmeyenin sıkıntısını üstlenme isteğinizi ifade eder. Belirsizlik ihtimali ve tüm yükü (başarısızlık, başarı, kalp kırıklığı, ilerleme) sizi korkutuyor mu yoksa aydınlatıyor mu? Bunu kendiniz hakkında bilmek, girişimcilik tarzınıza ve risk toleransınıza açılan bir pencere de olabilir. Bu; özgün durumların bir parçası olan tedirginliği ve stresi kabullenme ve hatta bundan beslenme halidir. Bu özelliğe sahip olmayan kişiler bilgi eksikliklerini fark eder, dünyanın güzelliklerinin izini sürer ve diğer kişilerle ilgilenir; ancak o son adımı atıp keşfe çıkma konusunda eksik kalabilirler.
- Sosyal Merak – Sosyal merak insanlara ve onların davranışlarına duyduğumuz yakınlığı özetler. Ayrıca, Kashdan bu boyutun iki alt kümesini tanımlar: başkalarının davranışlarına ilgi duymayı ifade eden açık sosyal merak ve daha çok dedikodu, kulak misafiri olma veya meraklı olmayı ifade eden gizli sosyal merak. Bu; diğer insanların ne düşündüğünü ve yaptığını anlamak için onlarla konuşmak, onları dinlemek ve gözlemlemek çabalarının bir bütünüdür. İnsanlar doğası gereği sosyal canlılardır ve karşımızdaki kişinin dost mu düşman mı olduğunu belirlemenin en etkili yolu onlar hakkında bilgi edinmektir. Bazı kişiler bu yolda gizli gizli dinlemelere, gözetlemelere ve dedikodulara kadar giden yollar izleyebilir.
- Heyecan Arayışı – Heyecan arayışı boyutu maceraya olan iştahınızı ölçer. “Karmaşık ve çeşitli bir deneyime” duyulan özlem, maceranın beraberinde getirebileceği fiziksel, finansal veya sosyal riskleri haklı çıkarır. Çeşitlilik gösteren, karmaşık ve yoğun deneyimler yaşamak için fiziksel, sosyal ve finansal riskler alabilme halidir. Bu kapasiteye sahip kişiler için özgün durumlara dair kaygılar bir olumsuzluk değil, bir nimettir.
Buna ek olarak, Kashdan’ın araştırma sonuçları, her biri yukarıdaki cevaplardan elde edilen sonuçların benzersiz bir kombinasyonuna sahip dört farklı merak tipi ortaya koymuştur. Merak tipiniz aşağıdaki dört bileşimden biridir.
Tip #1: “Büyülenmiş” – Bu kişi hemen hemen her merak kategorisinde yüksek puan alır. Geniş bir ilgi alanına sahip olma eğilimindeyseniz, muhtemelen yaşıtlarınızdan daha fazla okuduğunuzu ve birçok farklı şeye el attığınızı düşünüyorsanız, bu tanım muhtemelen günlük yaşamınızı iyi bir şekilde yansıtıyor.
- Keyifli keşif, Stres toleransı, Heyecan arayışı skorları en yüksek ve yoksunluk duyarlılığında en düşük seviyededir.
- Dışadönük veya değişken olma eğilimindedirler.
- Eklektik okuma ve bilgi kaynaklarına sahip olma eğilimindedirler. Örneğin, kaçınanlara kıyasla önemli ölçüde daha geniş bir web sitesi yelpazesini görüntüleme eğilimindedirler.
- Bağımsızlık ve romantizm için yüksek puan alma eğilimindedirler.
- Değerler konusunda yüksek puan alma eğilimindedirler ve sosyal adalet ve çevre konularıyla ilgilenirler.
- Çoğu durumla başa çıkabileceklerini düşünmeleri ve duygu düzenleme becerilerinin yüksek olması muhtemeldir. (Ancak, hayatlarının kontrol altında olduğunu hissetme konusunda en düşük puanı almışlardır).
- Sosyal medyada diğer tüm profillerden daha fazla ‘arkadaşa’ sahipler.
- Diğer profillere kıyasla daha fazla sayıda uzmanlık alanına sahip olma eğiliminde olmak.
- Politika ve seyahatle ilgilenme olasılıkları daha yüksektir.
- Diğer profillere kıyasla daha fazla dergi ve yayına abone olma olasılığı.
Tip #2: “Problem Çözücü” – Bir problem çözücü, yoksunluk duyarlılığında listelerin dışında ve diğer boyutlarda daha ılımlı puan alma eğilimindedir. Daha az sayıda, daha derin ilgi alanları bu tipi tanımlar; problem çözücüler geceleri yataklarında uyanık bir şekilde dırdırcı bir problemi düşünebilir ve bulmacaları çözmeyi sevebilirler.
- Yoksunluk duyarlılığında en yüksek puanı alır.
- Keyifli keşifte yüksek ve sosyal merakta düşük puan alır.
- Vicdanlılık, uyumluluk ve açıklık gibi uyumlu kişilik özellikleri için yüksek puan alır.
- Nevrotiklik için yüksek ortalama puan alır.
- Hedonizm, bağımsızlık ve romantizm için ortalama puan alır.
- Problem çözücülerin en düşük ilgisizlik puanlarına sahip olduğu görülmüştür.
- Ayrıca hayatlarının kontrol altında olduğu izlenimi verme konusunda da çok yüksek puanlar almışlardır.
- Problem çözücülerin büyülenmişlerden sonra en fazla uzmanlık alanına sahip olduğu görülmüştür.
- Büyülenenler ve empati kuranlardan sonra üçüncü en fazla web sitesi türüyle ilgilenmişlerdir.
- Sosyal ağlarda üçüncü en yüksek arkadaş ve takipçi sayısına sahip oldukları görülmüştür.
- Genel nüfusa kıyasla ortalama sayıda ilgi alanına sahip oldukları görülmüştür.
- Strese karşı ortalama tolerans düzeyleri daha yüksektir.
- Merak türleri arasında en düşük sosyal meraka sahip oldukları tespit edilmiştir.
Tip #3: “Empati Kuran” – Empati kuran bir kişi insanlardan hoşlanır. Bu tip sosyal merakta en yüksek, neşeli keşif ve yoksunluk duyarlılığında orta, stres toleransı ve heyecanda ise daha düşük puan alır. Kashdan’ın veri seti, diğer tiplere kıyasla bu kişilerin sosyal medyayı hem kendilerine sahip olduklarını yansıtmak hem de başkalarının davranışlarını gözlemlemek için kullanma olasılıklarının daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur.
- Sosyal merakta en yüksek ve heyecan arayışında en düşük puanı alırlar.
- Nevrotiklikte daha yüksek ve uyumlu kişilik özelliklerinde (vicdanlılık, uyumluluk ve açıklık) yüksek ve ilgisizlikte en düşük puan alma eğilimindedir.
- Bağımsızlık, romantizm ve hedonizm için popülasyona kıyasla ortalama puan alma eğilimindedir.
- Statü için çok yüksek puanlar (empati kuranlar için temel bir değer olarak bulunmuştur), ancak şaşırtıcı bir şekilde sosyal adalet ve çevre için düşük puanlar bulunmuştur.
- Kendi duyguları ve başkalarının duyguları ile temas halinde olma konusunda çok yüksek (büyülenmişlerden sonra ikinci) bulunmuştur.
- Hayatlarının kontrol altında olduğu izlenimi verme konusunda ortalama düzeyde bulunmuştur.
- Uzmanlık alanları bakımından büyülenmişlerden sonra ikinci sırada yer almışlardır.
Tip #4: “Kaçınanlar” – Kaçınanlar genel olarak daha düşük puanlara sahiptir, ancak özellikle stres toleransı alanında. İlginç bir şekilde, Dr. Kashdan’ın grubu bu grubun hem daha az okuduğunu hem de günlük yaşamlarında daha fazla stres bildirdiğini tespit etmiştir.
- Stres toleransı, Keyifli keşif ve Heyecan arayışı konularında en düşük puanları almıştır.
- Uyumlu kişilik özellikleri (vicdanlılık, uyumluluk ve açıklık) olarak kabul edilen özelliklerde çok düşük puanlar alma eğilimindedir.
- Nevrotiklikte diğer tüm profillerden daha yüksek olma eğilimindedir.
- Yeni durumlara karşı en yüksek düzeyde ilgisizlik gösterirler.
- Prososyal faaliyetlere, sosyal adalete, çevreye ve bağımsızlığa en düşük ilgiyi gösterirler.
- Herhangi bir zamanda stresli hissetme olasılığı en yüksek ve zor durumlarla başa çıkma becerisi en düşük olan kişilerdir.
- Bir şeylere tutkuyla ilgi duyma konusunda en düşük tutarlı skora sahiptirler (en yüksek skoru büyülenmişler alırken, onları problem çözücüler ve empati kuranlar takip eder).
- Tüm profiller arasında en az sayıda uzmanlık alanına sahip olanlar.
- Politika, seyahat, spor, teknoloji, moda veya finans konularına ilgi duyma olasılığı en düşük olanlardır.
- Sosyal medyada en az sayıda arkadaş ve takipçiye, sosyal medyada en az sayıda etkileşime ve en az sayıda sosyal medya kanalına sahipler.
- Dergilerle etkileşime girme olasılığı en düşük olan ve en az ilgi alanı ve ziyaret edilen web sitesi türüne sahip olan.
Ne tür bir meraka sahipsiniz?
Kashdan’ın ekibi ayrıca, araştırmanın katılımcılara uyguladığı anketi özetleyen ayrı bir çalışma yayınlamıştır. Aşağıdaki yönergeler orijinal araştırmadan alınmıştır. Merak türünüzü ve beyninizin farklı uyaranlara nasıl tepki verdiğini belirlemek için aşağıdaki soruları yanıtlayın ve sonuçlarınızı kontrol edin.
Aşağıda insanların kendilerini tanımlamak için sıklıkla kullandıkları ifadeler yer almaktadır. Bu ifadelerin sizi ne derece doğru tanımladığını belirtmek için aşağıdaki ölçeği kullanabilirsiniz. Doğru ya da yanlış cevap yoktur.
1 – Beni hiç tanımlamıyor, 2 – Beni zar zor tanımlıyor, 3 – Beni biraz tanımlıyor, 4 – Nötr, 5 – Genel olarak beni tanımlıyor, 6 – Çoğunlukla beni tanımlıyor, 7 – Beni tamamen tanımlıyor
Her grup sorularına 1-7 arasında puan verdikten sonra o grubun ortalamasını almalısınız. Sonuçlar 7’ye ne kadar yakınsa yüksek 1′ ne kadar yakınsa düşük olarak değerlendirebilirsiniz.
Soru | Puan | Ortalama |
Keyifli Keşif | ||
1. Zorlu durumları büyümek ve öğrenmek için bir fırsat olarak görüyorum. | ||
2. Her zaman kendim ve dünya hakkındaki düşüncelerime meydan okuyacak deneyimler ararım. | ||
3. Bir şey hakkında derinlemesine düşünmek zorunda kalacağım durumları ararım. | ||
4. Bana yabancı olan konuları öğrenmekten keyif alırım. | ||
5. Yeni bilgiler öğrenmeyi büyüleyici buluyorum. | ||
Yoksunluk Hassasiyeti | ||
6. Zor kavramsal problemlerin çözümlerini düşünmek beni geceleri uyutmayabilir. | ||
7. Tek bir problem üzerinde saatlerimi harcayabilirim çünkü cevabı bilmeden rahat edemem. | ||
8. Bir sorunun çözümünü bulamazsam hayal kırıklığına uğrarım, bu yüzden çözmek için daha da çok çalışırım. | ||
9. Çözülmesi gerektiğini düşündüğüm problemler üzerinde durmaksızın çalışırım. | ||
10. İhtiyacım olan tüm bilgiye sahip olmamak beni sinirlendirir. | ||
Stres Toleransı | ||
11. En küçük bir şüphe beni yeni deneyimler aramaktan alıkoyabilir. | ||
12. Belirsiz durumlara girmenin getirdiği stresle başa çıkamam. | ||
13. Yeteneklerime güvenmediğim zaman yeni yerler keşfetmekte zorlanıyorum. | ||
14. Yeni bir deneyimin güvenli olup olmadığından emin değilsem iyi çalışamam. | ||
15. Sürprizle karşılaşma ihtimalim olduğunda konsantre olmak zorlaşıyor. | ||
Sosyal Merak | ||
16. Başkalarının alışkanlıkları hakkında bilgi edinmeyi severim. | ||
17. İnsanların neden böyle davrandıklarını öğrenmeyi severim. | ||
18. Diğer insanlar sohbet ederken, sohbetin ne hakkında olduğunu öğrenmeyi severim. | ||
19. Diğer insanların yanındayken, onların konuşmalarını dinlemeyi severim. | ||
20. İnsanlar tartıştığında, neler olup bittiğini bilmek isterim. | ||
Heyecan Arayışı | ||
21. Yeni bir şey yapma kaygısı beni heyecanlandırır ve canlı hissettirir. | ||
22. Risk almak beni heyecanlandırır. | ||
23. Boş zamanım olduğunda, biraz korkutucu şeyler yapmak istiyorum. | ||
24. Giderken bir macera yaratmak, planlanmış bir maceradan çok daha çekici. | ||
25. Heyecan verici bir şekilde öngörülemeyen arkadaşları tercih ederim. |
Dilerseniz bu anketi online olarak yapabilirsiniz.
Merak tipinizi belirledikten sonra, günlük faaliyetlerinize bir göz atın ve doğal eğilimlerinizle uyumlu olan şeyleri nerede daha fazla bulabileceğinize bakın. Beyin kimyanıza karşı değil, onunla birlikte çalıştığınızda, bir sonraki yapmak istedğiniz bir işte ilerlemenin ne kadar kolay ve hızlı olduğuna şaşırabilirsiniz.
Merakın Gücü
Merak hepimiz için çok güçlü bir araçtır. Eğer gerçekten başarıya ulaşmak istiyorsanız, merakın size öğretebileceklerine kulak verin.
Bilmediğiniz şeyleri kabul edin ve peşinden gidin
En zeki kişi siz değilsiniz. Herhangi bir duruma tüm cevaplara sahipmişsiniz gibi girmek, başarısızlığa giden hızlı bir yoldur. Cehaletinizi kucaklayacak kadar alçakgönüllü olmayı öğrenin.
Araştırmalara önyargılar veya varsayımlar olmadan varın. Bir konuyu mümkün olan her açıdan araştırın ve ne kadar küçük ya da ilgisiz görünürse görünsün her ayrıntıyı genel değerlendirmenize dahil edin.
Futboldan yazılıma kadar herhangi bir konu hakkında bilgi sahibi olmaya bu şekilde başlarsınız. Bu bilgiye ancak en başından itibaren her zaman öğrenecek daha çok şeyiniz olduğunu kabul ederek ulaşabilirsiniz.
Hikayeleri dinleyin
Etrafınızdaki insanlar, hayatta ve iş hayatında en büyük varlıklarınızdan biridir. Liderlerin sadece dikkatle dinleyerek kuruluşları veya sektörleri hakkında öğrenebilecekleri çok şey vardır.
Çevrenizdeki insanların hikayelerini dinlemek için zaman ayırdınız mı? Hangi fikirlerin ya da kimin içgörülerinin bir sorunun kapısını aralayacağını ya da bir sonraki büyük inovasyonunuzun kilidini açacağını asla bilemezsiniz.
Her bakış açısını inceleyin
En kötü şey, etrafınız sadece olumlu görüşlerle çevrelemek ve onları dinlemektir. Kendinizi kendi yankı odanıza kapatmayın!
Muhalefete ihtiyacınız var. Karşıt fikirler ve rakip bakış açıları, iş insanlarının bir sorunu tam olarak anlamasına ve bilinçli bir karara varmasına yardımcı olur. Sizinle aynı fikirde olan insanların görüşlerine odaklanmanın rahatlığı bir tuzağa dönüşebilir. Herkes kendi fikirlerinin doğru olduğunun onaylanmasını ister. Anlaşmazlık sizi köklü fikirleri yeniden incelemeye zorluyor.
Bakış açınız kaçınılmaz olarak deneyimleriniz tarafından şekillendirilir. Diğer fikirleri dikkate almadan, kendi varsayımlarınızla kendinizi önyargılı hale getirirsiniz.
Merak, bilimsel makaleler, iş kitapları ve medya hikayelerindeki tanımlardan çok daha karmaşıktır. Ancak bu karmaşıklığı daha iyi analiz ederek ve anlayarak kendimizde, çalıştığımız kurumlarda ve gelecek nesilleri yetiştirmeye adanmış okullarda merakı geliştirmede daha çok çaba sarf edebiliriz.
Bir karşıt liste yapın
Bir kağıdın ortasına dikey bir çizgi çizin. Sol taraftaki sütuna “sıradan” yazın ve her gün yaptığınız tüm rutin davranışları yazın. Bu, köpeği gezdirmek için sabah 6’da uyanmak, öğle yemeğinde yağlı, sulu, iğrenç ama lezzetli bir hamburger yemek veya işten sonra spor salonuna gitmek olabilir.
Şimdi, sağ sütuna “sıra dışı” yazın ve sol sütuna yazdığınızın tam tersini düşünün. Sabah 6’da köpeği gezdirmek sizin için sıradan bir şeyse, bunun tam tersi köpeği koşturmak olabilir. Öğle yemeğinde o nefis hamburgerin zıttı, daha sağlıklı bir seçim ya da paketli bir öğle yemeği olabilir.
Bu alıştırmanın güzelliği iki yönlüdür: yeni fikirler üretme konusunda yaratıcılığı teşvik eder; bu yeni yaratımların sorunlarını çözmek için gereken merakı yaratır.
Güçlü sorular sorun
Tek bir sorunun, başka türlü keşfedilmeyecek yeni perspektifleri ve içgörüleri ortaya çıkarma gücü şaşırtıcıdır. Soruların en iyi yanı ücretsiz olmalarıdır. Sorular yaratıcılık için yakıt görevi görür; yaratıcılık inovasyona yol açar; inovasyon ise sizi bir sonraki mega milyoner yapacak ürünler üretmeye dönüşür. Kendinize güçlü sorular sormak için, “nasıl” veya “neden” ile başlayan açık uçlu sorulardan şaşmayın. Bu şekilde, “evet” ya da “hayır” gibi tek seferlik basit yanıtlar yerine kendinizi yanıtı açıklamaya zorlarsınız.
Polaroid şipşak fotoğraf makinesinin ilham kaynağı üç yaşındaki bir çocuğun sorusuydu. Mucit Edwin Land’in kızı, babasının yeni çektiği bir fotoğrafı görmek için sabırsızlanıyordu. Babası filmin işlenmesi gerektiğini açıkladığında, kız yüksek sesle “Fotoğraf için neden beklemek zorundayız?” diye sordu.
Bilinmeyeni yeniden tanımlayın
Yeni bir hobi öğrenerek, farklı bir kitap türü okuyarak veya tamamen yabancı biriyle sohbet ederek normal rutininizin dışına çıkın. Yeni keşfettiğiniz maceranın sonunda kendinize “ne öğrendim?” diye sorun.
Zihinsel sınırlarınızı genişletin
Farkında olmadan, deneyimlerimizin düşüncelerimiz için sınırlar oluşturmasına izin veririz. Örneğin Hopi Kızılderilileri Arizona’nın kuru ikliminde yaşarlar ve bu nedenle kar için tek bir sözcükleri vardır. Ancak Alaska’daki Inuitlerin kar için pek çok kelimesi vardır; bu da karın hayatlarını ne kadar çok şekilde etkilediğinin bir göstergesidir. Bir Hopi Alaska’da tek bir kar kavramıyla hayatta kalmakta zorlanırdı. Mesele şu ki, inançlarımız deneyimsel parametreler tarafından yönetilir vekalıpların dışında düşünmek için bu zihinsel korkulukları genişletmek çaba gerektirir. Bunu yapmanın birkaç yolu, zıtlıkları göz önünde bulundurmak ve yeni ve eski bilgileri karşılaştırmaktır.
Merak hayatta başarılı olmak isteyenlerin ekmek teknesidir. Ancak merak zamanla azalabilir. Rekabet gücünüzü korumak için yukarıdaki alıştırmalarla merakınızı koruyun.
Kaynaklar:
- https://hbrturkiye.com/dergi/merakin-bes-boyutu
- https://www.entrepreneur.com/leadership/identifying-your-curiosity-type-is-the-key-to-getting/345981
- https://www.entrepreneur.com/leadership/learn-the-valuable-lesson-of-curiosity/243256
- https://www.psychologytoday.com/us/blog/curious/201801/what-are-the-five-dimensions-curiosity
- Merak ve Keşfetme Ölçeği II: Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizleri ve Güvenirlik Çalışması
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.