Çocuklarınıza Omega-3 Vermek İçin En Önemli 10 Neden. Omega-3 yağ asitleri, çocukların sağlıklı büyüme ve gelişmesi için hayati öneme sahiptir. Omega-3 vücüdumuzda üretilmediği için içeriğinde Omega-3 barındıran yiyecekler tüketmeli ya da besin takviyesi olarak almamız gerekmektedir. Aşağıda Omega-3’ün Çocuklar üzerindeki faydalarını araştıran bilimsel çalışmalarından derlenen bilgileri bulabilirsiniz.
Omega–3’ler beyin büyümesini ve beyin fonksiyonlarını destekler
Beyin, doğumdan yaklaşık 2 yaşına kadar en yüksek hızda büyür, ancak gelişim çocukluk ve ergenlik boyunca devam eder. Beynin %60’ından fazlası yağdan oluşur ve Omega–3 yağ asidi DHA (docosahexaenoic acid) bunun yaklaşık %10-15’ini oluşturur. DHA, beynin büyüme atağı sırasında duyusal, algısal, bilişsel ve motor nöral (sinir) sistemlerin gelişimi için gereklidir. Beynin DHA açısından zengin kısımlarının planlama, problem çözme ve odaklanmış dikkat gibi faaliyetlerden sorumlu olduğu düşünülmektedir.12
Özellikle DHA’nın normal beyin fonksiyonu için gerekli olduğu kabul edilmektedir. Membran akışkanlığını geliştirmeye yardımcı olur, bu da sinir uyarılarının veya mesajların daha etkili bir şekilde iletildiği anlamına gelir. Hayvanlarda, düşük beyin DHA’sı davranışlarda değişikliklere neden olur ve öğrenme sorunları ve hafıza eksiklikleri ile ilişkilendirilir. İnsanlarda, çalışmalar DHA’nın normal IQ’yu desteklediğini ve öğrenme ve hafızayı koruduğunu göstermektedir.
DHA takviyesinin okul performansı üzerindeki sonuçlarını bildiren 7 farklı çalışmanın gözden geçirilmesi, çalışmaların 5’inin DHA’nın öğrenme yeteneği, okuma ve heceleme dahil olmak üzere okul performansını artırdığını göstermiştir.3
Omega–3’ler okuma ve matematik becerilerini geliştirebilir
Oxford Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, 4 ay boyunca günde 600 mg omega–3 verilen çocukları inceledi. DOLAB çalışması olarak adlandırılan bu çalışmanın sonuçları, okuryazarlık açısından en alt %20’lik dilimde yer alan çocukların okuma yaşlarının plasebo grubuna göre 3 hafta, en alt %10’luk dilimde yer alan çocuklara göre ise 1,9 ay daha fazla arttığını göstermiştir. Bu bulguları doğrulamak ya da elemek için daha fazla araştırma yapılması gerekse de, sonuçlar omega-3’ün okuma becerileri en zayıf olan ve düşük performans gösteren çocuklar için özellikle yararlı olabileceğini göstermektedir.4
Bradford’da öğrencilere günlük olarak omega-3 balık yağı verilen bir başka çalışmada, öğrencilerin %81’i okumada, %67’si yazmada ve %74’ü matematikte gelişme göstermiştir.
Omega-3’ler çocukların uykusunu iyileştirebilir
Çoğu ebeveyn çocukları için iyi bir gece uykusu arayışı içindedir! DOLAB çalışması da omega–3 takviyesinin uyku üzerinde faydalı bir etkisi olup olmadığını araştırmıştır. Sonuçlar, kötü uykunun düşük kan DHA seviyeleri ile önemli ölçüde ilişkili olduğunu ve DHA takviyesinin gece rahatsızlıklarının sayısında azalmanın yanı sıra gece başına ortalama 58 dakika daha fazla uykuya yol açtığını göstermiştir!5
Çocuklarda depresyon için Omega-3’ler
Yetişkinlerde depresyon için omega-3’lerin etkinliğini gösteren birkaç çalışma var, ancak çocuklarda depresyon da aslında daha yaygın hale geliyor. İsrail’de yapılan kontrollü, çift kör bir pilot çalışmada, majör depresyonu olan 6-12 yaş arası çocuklarda reçetesiz satılan bir omega–3 takviyesinin etkileri incelenmiştir. Sonuçlar harikaydı; omega-3 takviyesi alan çocukların çoğunda deneme sonunda %50 daha az semptom görüldü ve birkaç çocuk tamamen iyileşti. Sonuçlar, omega-3 takviyesi alan çocukların çoğunun denemenin sonunda %50 daha az semptom gösterdiğini ve birkaç çocuğun tamamen remisyona girdiğini gösterdi.6
Bir başka çalışmada, 6 hafta boyunca günde en az 60 mg EPA ve 1560 mg DHA takviyesinin, genç bipolar bozukluğu olan hastalarda küresel işleyişi önemli ölçüde iyileştirdiği ve mani ve depresyon semptomlarını azalttığı belirtilmiştir.19
DEHB için Omega–3’ler
Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB) yaygın bir nörogelişimsel bozukluktur. Uyarıcılarla yapılan standart tedavinin ciddi yan etkileri ve intoleransı olabilir ve bu nedenle alternatif tedavilere olan talep yüksektir. Araştırmalar, DEHB hastalarının kanında DEHB olmayanlara kıyasla daha düşük omega-3 seviyeleri bulunduğunu göstermiştir. DEHB’li çocuklarda yağ asidi durumu üzerine çok sayıda çalışma yapılmıştır7,8, ve bu durumun yönetimindeki etkinlikleri konusunda tarihsel olarak bazı tutarsız bulgular vardır. Bununla birlikte, 2019’da yayınlanan bir makale, mevcut verileri ve araştırmaları inceledikten sonra, 12 hafta boyunca günde 750 mg’a eşit veya daha yüksek birleşik EPA ve DHA dozlarının DEHB semptomlarında önemli gelişmeler gösterdiği sonucuna varmıştır.20
Ayrıca, burada annenin yağ asidi durumunun doğum öncesinde dikkate alınması önemlidir, çünkü bunun da çocuklarda DEHB ve diğer nörolojik bozuklukların sonucunu etkilediği gösterilmiştir.21
Omega-3’ün DEHB üzerindeki etkileri üzerine pek çok çalışma yapılmıştır ancak sonuçlar tutarsız olmuştur. Geçen yıl yayınlanan bir makalede 2000- 2015 yılları arasında yapılan bir dizi çalışma gözden geçirilmiş ve sonuçlar bazen tutarsız olsa da genel olarak omega-3 alımının DEHB’lilere fayda sağlayabileceğine dair kanıtlar olduğu görülmüştür.7,8
Omega–3’ler gelişimsel koordinasyon bozukluğunda öğrenme ve davranışları iyileştirir
Oxford-Durham çalışması, omega–3 takviyesinin gelişimsel koordinasyon bozukluğu (DCD) olan çocuklar üzerindeki etkilerini inceleyen heyecan verici bir çalışmaydı. Çalışmanın sonunda, omega-3 takviyesi alan çocukların okuma, heceleme ve davranışlarında önemli bir iyileşme olduğu görülmüş ve yazarlar omega-3’ün gelişimsel koordinasyon bozukluğu olan çocuklar için güvenli ve etkili bir tedavi seçeneği olduğu sonucuna varmışlardır.9
Erken omega–3 maruziyeti çocuk alerjilerinin görülme sıklığını azaltabilir
2017 yılında yayınlanan yeni bir makalede, hamilelikte yağlı balık yemenin veya balık yağı takviyesinin bebek ve çocuk alerjik hastalıklarını önlemek için bir strateji olabileceği bildirilirken, doğumdan 6 aya kadar olan bebeklerde yapılan bir çalışmada omega-3’lerin bağışıklık belirteçlerini değiştirebildiği ve potansiyel olarak alerjilere karşı koruyucu olabileceği bulunmuştur.10, 11
Ayrıca Bisgaard ve arkadaşları, anneleri hamilelik sırasında balık yağı alan çocuklarda 3 ila 5 yaşlarında kalıcı hırıltı veya astım görülme sıklığının önemli ölçüde azaldığını bildirmiştir.12
Bu durum, annelerin hamilelik sırasında omega-3 tüketiminin veya bebeklik döneminde omega-3 alımının astım da dahil olmak üzere alerjik hastalıkların görülme sıklığını azaltmaya yardımcı olabileceğini göstermektedir.
Omega–3’ler bebeklerde solunum yolu hastalıkları ve ishal görülme sıklığını azaltabilir
Omega-3 yağ asitleri, yukarıda tartışıldığı gibi bağışıklık sistemi üzerinde faydalı bir etkiye sahip olabilir ve bu, yaygın bebek hastalıklarının sıklığını azaltmaya yardımcı olabilir. Bir çalışmada, omega-3 yağ asidi DHA ile desteklenmiş mama ile beslenen bebeklerde solunum yolu hastalıkları (bronşit, bronşiolit, öksürük, krup gibi) ve ishal görülme sıklığı, DHA eklenmemiş mama ile beslenen bebeklere kıyasla incelenmiştir. Sonuçlar, yaşamın ilk 12 ayında solunum yolu hastalığı ve ishal ataklarının sayısının DHA ile zenginleştirilmiş mama ile beslenen bebeklerde önemli ölçüde azaldığını ortaya koymuştur.13
Omega–3’ler obez çocuklarda insülin direncini azaltabilir
Obez çocuklar ve ergenler üzerinde yapılan bir çalışmada, omega–3 yağ asidi takviyesinin glikoz (kan şekeri) ve insülin (kan şekeri seviyeleri yükseldiğinde salgılanan hormon) konsantrasyonlarını önemli ölçüde azaltabildiği ve trigliserit konsantrasyonlarını – trigliseritler vücut yağının ana bileşenleridir – azaltabildiği bulunmuştur. Bu sonuçlar, omega-3’lerin insülin direnci olan obez çocuklar ve ergenler için destekleyici bir tedavi olarak çok faydalı olabileceğini göstermektedir.14
Omega-3’ler sağlıklı kemiklerin desteklenmesine yardımcı olabilir
Ve son olarak, omega-3’lerin büyümekte olan çocuklarda kemik sağlığı üzerindeki etkisini düşünmek isteyebilirsiniz. Omega-3’ler ve kemik sağlığı arasındaki bağlantı daha az bilinmektedir ancak bu alandaki araştırmalar son yıllarda hız kazanmıştır. Araştırmalar çoğunlukla yaşlı yetişkinlerde kemik kaybına karşı korunmak için diyetteki omega-3’lerin değerine odaklanmıştır, ancak muhtemelen her yaşta önemlidir ve çocuklar çocukluk ve ergenlik döneminde hızlandırılmış kemik büyümesinin farklı aşamalarından geçerken kesinlikle dikkate alınmaya değerdir. Araştırmalar, omega-3’lerin osteoblastları desteklemeye yardımcı olabileceğini göstermiştir – bunlar sağlıklı kemik inşa eden hücreler olduğu için büyümekte olan çocuklar için oldukça önemlidir. Omega-3’ler aynı zamanda iltihaplanmayı kontrol altında tutmaya da yardımcı olur, bu da sağlıklı kemikler oluşturmak için harika bir haberdir çünkü aşırı iltihaplanma osteoklastları (kemiği parçalayan hücreler) aktive eder.15-17 Omega-3’lerin sağlıklı kemikleri desteklemeye yardımcı olabileceği bir başka olası mekanizma da, sağlıklı kemik yapısı için gerekli olan temel bir mineral olan kalsiyum emilimini desteklemektir.18
Kaynaklar:
1. Kuratko CN. Et al. The relationship of docosahexaenoic acid (DHA) with learning and behaviour in healthy children: a review. Nutrients. 2013; 5: 2777-2810.
2. Kidd, PM. Omega-3 DHA and EPA for cognition, behaviour, and mood: clinical findings and structural-functional synergies with cell membrane phospholipids. Alternative Medicine Review. 2007; 12(3): 207-227.
3. Kuratko et al. The Relationship of Docosahexaenoic Acid (DHA) with Learning and Behavior in Healthy Children: A Review. Nutrients. 2013 Jul; 5(7): 2777–2810.
4. Richardson et al. Docosahexaenoic acid for reading, cognition and behavior in children aged 7-9 years: a randomized, controlled trial (the DOLAB Study). PLoS One. 2012;7(9)
5. Montgomery et al. Fatty acids and sleep in UK children: subjective and pilot objective sleep results from the DOLABstudy–a randomized controlled trial. J Sleep Res. 2014 Aug;23(4):364-88.
6. Nemets et al. Omega-3 treatment of childhood depression: a controlled, double-blind pilot study. Am J Psychiatry. 2006 Jun;163(6):1098-100.
7. Chang et al. Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acids in Youths with Attention Deficit Hyperactivity Disorder(ADHD): A Systematic Review and Meta-Analysis of Clinical Trials and Biological Studies. Neuropsychopharmacology. 2017 Jul 25
8. Konigs and Killiaan. Critical appraisal of omega-3 fatty acids in attention-deficit/hyperactivity disorder treatment. Neuropsychiatr Dis Treat. 2016; 12: 1869–1882.
9. Richardson and Montgomery. The Oxford-Durham study: a randomized, controlled trial of dietary supplementation with fatty acids in children with developmental coordination disorder. Pediatrics. 2005 May;115(5):1360-6.
10. Miles and Calder. Can Early Omega-3 Fatty Acid Exposure Reduce Risk of Childhood Allergic Disease? Nutrients. 2017 Jul; 9(7): 784.
11. D’Vaz et al. Fish oil supplementation in early infancy modulates developing infant immune responses. Clin Exp Allergy. 2012 Aug;42(8):1206-16.
12. Bisgaard H., Stokholm J., Chawes B.L., Vissing N.H., Bjarnadóttir E., Schoos A.M., Wolsk H.M., Pedersen T.M., Vinding R.K., Thorsteinsdóttir S., et al. Fish oil-derived fatty acids in pregnancy and wheeze and asthma in offspring. N. Engl. J. Med. 2016;375:2530–2539.
13. Lapillonne et al. Infants fed formula with added long chain polyunsaturated fatty acids have reduced incidence of respiratory illnesses and diarrhea during the first year of life. BMC Pediatr. 2014 Jul 2;14:168.
14. Juarez-Lopez et al. Omega-3 polyunsaturated fatty acids reduce insulin resistance and triglycerides in obese children and adolescents. Pediatr Diabetes. 2013 Aug;14(5):377-83.
15. Griel AE, Kris-Etherton PM, et al. An increase in dietary omega 3 fatty acids decreases a marker of bone resorption in humans. Nutr J 2007; 6: 2
16. Lavado-Garcia J, Roncero-Martin R, et al. Long-chain omega-3 polyunsaturated fatty acid dietary intake is positively associated with bone mineral density in normal and osteopenic Spanish women. PLOS One. 2018 Jan 5; 13(1): e0190539
17. Weiss LA, Barrett-Connor E, et al. Ratio of n-6 to n-3 fatty acids and bone mineral density in older adults: The Rancho Bernardo Study. Am J Clin Nutr. 2005 Apr; 81(4): 934-8.
18. Hay AW, Hassam AG, Crawford MA, et al. Essential fatty acid restriction inhibits vitamin D-dependent calcium absorption. Lipids. 1980;15(4):251–254.
19. Clayton et al. Reduced mania and depression in juvenile bipolar disorder associated with long-chain omega-3 polyunsaturated fatty acid supplementation. Eur J Clin Nutr. 2009 Aug;63(8):1037-40.
20. Chang, J.PC., Su, KP., Mondelli, V. et al. High-dose eicosapentaenoic acid (EPA) improves attention and vigilance in children and adolescents with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) and low endogenous EPA levels. Transl Psychiatry 9, 303 (2019).
21. López-Vicente M et al. Prenatal Omega-6:Omega-3 Ratio and Attention Deficit and Hyperactivity Disorder Symptoms. J Pediatr. 2019 Jun;209:204-211.e4. doi: 10.1016/j.jpeds. 2019.02.022. Epub 2019 Mar 28.
