Son yirmi yılda ilk kez, dünyada liberal demokrasilerden daha fazla kapalı otokrasi var, ancak hala umut var. Göteborg Üniversitesi Demokrasi Çeşitleri Enstitüsü’nün (V-Dem Institute) bu yılki demokrasi raporu da bunu gösteriyor.

Küresel çapta demokratik bir gerileme yaşanmakta ve giderek artan sayıda insan kapalı otokrasilerde yaşamaktadır. Şimdi açıklanan rapor bu eğilimin devam ettiğini ve dünyanın 35 yıldır bu kadar anti-demokratik olmadığını gösteriyor.

“2022 yılında ortalama bir dünya vatandaşının sahip olduğu demokrasi seviyesi 1986 seviyelerine geri dönmüştür. Bu, dünya nüfusunun yüzde 72’sinin, yani 5,7 milyar insanın otoriter yönetim altında yaşadığı anlamına geliyor” diyor V-Dem Enstitüsü Direktörü Staffan I. Lindberg.

Demokratik gerileme en çarpıcı şekilde Pasifik bölgesi, Doğu Avrupa, Orta Asya, Latin Amerika ve Karayipler’de yaşanmıştır. Ancak dünyada şu anda demokratik gerileme ya da otokratikleşme yaşayan ülkelerin sayısı son on yılda büyük ölçüde artmıştır. 2002-2022 yılları arasında bu sayı 13’ten 42’ye çıkmıştır ki bu V-Dem tarafından bugüne kadar ölçülen en yüksek rakamdır.

Liberal demokrasilerden daha fazla kapalı otokrasi

Genel olarak, otoriter siyasi hareketler hükümet politikaları üzerinde doğrudan etki sahibi olduklarında ve özgür medya, sivil toplum, bağımsız kuruluşlar ve yargı sistemi gibi demokratik kurumları ortadan kaldırabildiklerinde ülkelerde otokratikleşme yaşanır. Bu bir kez başladığında, vakaların büyük çoğunluğunda, sonunda demokrasinin ortadan kalkmasına yol açar.

Kapalı otokrasilerin küresel ilerleyişi de bu yılki raporda vurgulanmaktadır. Son yirmi yılda ilk kez dünyada liberal demokrasilerden daha fazla kapalı otokrasi bulunmaktadır.

“Dünya nüfusunun yüzde 28’i, yani 2.2 milyar insan, liberal demokrasilerde yaşayan yüzde 13’lük, yani 1 milyar insana kıyasla kapalı otokrasilerde yaşamaktadır.”

Umut var

Ancak bazı ülkeler uzun süren demokratik çözülme dönemlerinin ardından geri dönmeyi başarmıştır. Bolivya, Moldova, Ekvator, Maldivler, Kuzey Makedonya, Slovenya, Güney Kore ve Zambiya otokratik evrimlerini tersine çevirmeyi başarmışlardır.

“Otokratikleşme sürecindeki sekiz demokrasinin bu süreci durdurarak ‘geri dönmüş’ olması demokrasi adına sevindirici bir haberdir. U dönüşü yapabilen ülkelere nadiren rastlanır. Bunu başaran ülkeler demokrasi yanlısı bir seferberlik başlatmış, tarafsız bir yargı sistemini yeniden kurmuş, otoriter liderleri görevden almış, özgür ve adil seçimler yapmış, yolsuzluğu azaltmak için çalışmış ve sivil toplumu canlandırmıştır.”

Raporun tamamına bu adresten ulaşabilirsiniz.

Kaynak:

• https://phys.org/