“Blok zinciri nedir” adlı yazımda blok zinciri teknolojisinden bahsetmiştim. Şimdi de blok zinciri kullanım alanları ve hangi sektörlerde nasıl fark yaratacağından bahsedeceğim. Bildiğimiz üzere Bitcoin, blok zincirini parasal işlemlerini kayıt altında tutmak için kullanıyor. Ancak kripto para işlemleri blok zinciri için hikâyenin küçük bir kısmı. Farklı türde birçok verinin saklanması ve güvenli tutulması açısından verimli bir sistem. Peki blok zinciri kullanım alanları neler hızlıca bir göz atalım.
Blok zinciri teknolojisini hali hazırda kullanan birçok büyük şirket zaten var. Bunlarda bazıları Walmart, Pfizer, AIG, Siemens ve Unilever gibi şirketler. Mesela IBM Food Trust adında bir çözüm geliştirmiş. Bu şekilde blok zinciri teknolojisi kullanılarak yiyeceklerin izlediği yol takip edilerek veri tabanına kaydediliyor.
Peki neden yiyeceklerimizin, sebzelerin ve meyvelerin bize ulaşana kadar geçtiği yolların güvenli bir şekilde saklama ihtiyacı doğmuş diye sorabilirsiniz. Bunun sebebi gıda endüstrisinde, gıda ürünleri bazen bozulup yabancı maddelerle etkileşime girebiliyor. Bu gıdaları tüketen insanlarda da bazı hastalıklar baş gösterip salgın hastalığa dönüşebiliyor. IBM’in yarattığı bu çözüm bizlere gıda ürünlerinin geçtiği ve bulunduğu ortamları gösteren güvenli bir veri tabanı sağlamış oluyor.
Ancak blok zincirinin kullanım alanları bununla da sınırlı değil.
Bankacılık ve finans sektörü
Blok zincirinin bankacılık sektörüne sağladığı yarar muhtemelen diğer sektörlere kıyasla çok daha fazla. Bankalar genelde hafta içi belli saatler arasında çalışırlar. Örneğin cuma akşamı bir işlem yattığınızda işlemin gerçekleşmesi pazartesi gününü bulabiliyor. Hatta bankaların işlem sayısına göre hafta içi yaptığınız işlemlerde işlemin gerçekleşmesi 3 günü bulabiliyor. Ama blok zinciri asla ara vermeden çalışabilir.
Blok zincirini kullanan bankalar müşterilerinin işlemlerini en az 10 dakikada gerçekleştirilmesini sağlayabilirler. Bu süre bir bloğun zincire eklenmesi kadar sürer, blok zincire eklendiği anda işlem gerçekleşir. Bu süre tatil de olsa gecenin 12’si de olsa değişmez. Şirketler arası büyük ölçekli para transferleri de blok zinciri ile daha hızlı ve güvenli yapılabilir.
Blok zincirinin bankacılık sektörüne getirilerine baktığımızda, bankalar için kayda değer ölçülerde risk ve maliyet açısından fayda sağlayacağını görebiliriz. Avrupa’da bir banka olan Santander ve araştırma partnerlerinin yaptığı bir çalışmada blok zinciri tabanlı uygulamaların 15 – 20 milyon dolar arasında bir tasarruf yarattığı ortaya çıkmış. Aynı zamanda Capgemini, Fransız bir danışmanlık şirketi, yaptığı araştırmada blok zinciri tabanlı çalışan bankaların, 16 milyon dolara yakın bir tasarruf yaptıkları ortaya çıkmış.
Para birimi
Blok zinciri, Bitcoin gibi kripto paraların bel kemiğini oluşturuyor. Amerikan dolarını ele alacak olursak eğer, para biriminin tüm kontrolünü Federal rezerv elinde bulundurur. Bu merkezi bir yetki altında bulunan bir para birimidir ve kişilerin verileri ve para biriminin tüm kontrolü devlete bağlı bankalarda veya direk devlettedir. Eğer sizin paranızın bulunduğu bir banka hacklenirse kişisel verilerinizin çalınması muhtemeldir. Aynı şekilde kullandığınız bankanın iflas etme durumunda veya gelişmemiş ekonomilerde yaşanabilecek krizlerde paranızın değeri düşebilir. 2008 Krizinde Amerikan bankalarının nakdi tükenmiş ve devlet vergi olarak halktan aldığı parayla bankaları bu zor durumdan kurtarmıştı. Bitcoin’in de aslında asıl yaratılma amacı bu krizin yarattığı zorlukların bir daha yaşanmaması içindir.
Blok zinciri işlemlerin ağ üzerinde binlerce bilgisayar üzerinde dağıtılmasıyla kripto paraların merkezi bir sisteme, kurum veya kuruluşlara ihtiyacı olmadan çalışabilmesini sağlar. Bu işlem, para transferlerinin daha güvenli olmasını sağlamanın yanında bazı işlem ücretlerinin ortadan kalmasına yardımcı olur. Bu kripto paralar istikrarsız devletler ve ekonomiler içinde daha istikrarlı ve düzenli olan bir para birimi sunar. Daha fazla kişi tarafından kullanılan bu kripto para birimleriyle gelişmemiş ülkelerde bulunan işletmeler daha güvenli işler yapabilirler.
Sağlık hizmetleri
Sağlık kurumları hastalarının tıbbi kayıtlarını blok zinciri üzerinde kaydedebilirler. Bu hastalara verilerinin sonradan değiştirilemeyeceğine ve güvenli bir şekilde saklandığına dair bir güvence verecektir. Bu tıbbi kayıtların blok zincirine eklendikten sonra özel anahtarlar ile sadece verilere ulaşması gereken kişilerin ulaşmasını sağlanabilir.
Tedarik zincirleri
IBM Food Trust örneğinde olduğu gibi, tedarikçiler blok zincirini kullanarak siparişlerinin nereden geldiğini güvenle kontrol edebilirler. Bu şekilde şirketler ürünlerin özgünlüğünü kontrol edebilirler, mesela ürünlerin üzerinde yazan organik veya yerel ürün damgalarının gerçekliğini blok zinciri üzerinden güvenilir şekilde kontrol etmek mümkün olabilir.
Forbes de yayınlanan bir yazıda da belirtildiği gibi, artık daha çok şirket “çiftçiden kullanıcıya” kadar ürünün izlediği yolu takip etmek için blok zincirini kullanıyor.
Oy kullanmak
Önceki yazımda da belirttiğim gibi blok zinciri modern ülkelerin oy kullanmalarında büyük avantajlar sağlayabilir. Blok zinciri kullanarak yapılan seçimler yolsuzluğu ve seçim hilelerini ortadan tamamen kaldırmayı sağlamada büyük bir potansiyel sunuyor. Amerika’nın West Virginia eyaletinde 2018’de yapılan bir seçimde kullanılmış ve büyük bir başarı elde edilmiş. Blok zinciri doğası gereği oylar verildikten sonra verilerin değiştirilmesini çok zor hale getirecektir. Aynı zamanda oylar verme işlemi hiç olmadığı kadar şeffaf olacaktır. Bununla birlikte oyların sayılması çok kolay olacağından sonuçlar hemen çıkacaktır ve oyların tekrar sayılması gibi bir durumu ortadan kesin olarak kaldıracaktır.
Tapu sicil işlemleri
Tapu sicil kayıtlarının blok zincir altyapısında tutulması mümkündür. Özellikle gelişmekte olan ülke vatandaşlarının sahip oldukları emlakların garantisi olabilir. 2015 yılı Mayıs ayında Honduras hükemetinin isteğiyle bir proje başlatılmış ancak devamı çeşitli nedenlerle getirilememiştir. 2017 Yılında Gürcistan benzer bir proje başlatmıştır. Yine 2015 yılında Ghana’da bir proje başlatılmıştır. Oluşturulan projede blok zincir altyapısı bir örnek olarak farklı ülke yada kurumların kullanımına sunulacak bir girişime dönüştürülmüştür.
Sonuç
Blok zincirinin kullanım alanı sadece kripto paralar ile sınırlı olmadığı gibi birçok sektöre güven, düşük maliyet ve şeffaflık gibi, toplumları ileri taşıyabilecek güçlü özellikleri olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu teknolojinin hali hazırda birçok yerde kullanıldığını ve nasıl farklar yarattığını gördük. Umarız gelecekte blok zinciri daha fazla kullanılır ve hayatımızı daha da kolaylaştırarak güzel teknolojilerin ortaya çıkmasında bir yol haritası olur.
Berkay Özkan
Kaynak
https://www.investopedia.com/terms/b/blockchain.asp https://govchain.world/
İlk yorum yapan olun